Restauratoren Register: De Gouden Gids voor restauratoren roerend erfgoed

Het nieuwe Restauratoren Register is in het leven geroepen om per specialisme een overzicht te bieden van erkende restauratoren roerend erfgoed inclusief beschilderde oppervlakken in historische binnenruimtes. Iedereen kan het register raadplegen om een vakbekwame restaurator te vinden voor een restauratieproject. Als stap in het erkennen van deze vakbekwaamheid en het beroep hebben de verschillende verenigingen, A.R.A. Nederland, Restauratoren Nederland en Restauratoren Vereniging Noord, aangeklopt bij de stichting ERM, met de vraag of zij willen helpen om het register nieuw leven in te blazen. Een positief antwoord zorgde voor de vernieuwde versie van het Restauratoren Register. Hieronder lees je meer over het belang van erkenning van dit vak en de beoefenaars ervan.

Deze tekst is geschreven in samenwerking met Esther Wieringa, adviseur en helpdesk binnen het Restauratoren Register.


Logo Restauratoren Register (Bron: www.restauratorenregister.nl)

Ontwikkeling van het register

Een Restauratoren Register start je niet zomaar, de vraag was voor wie is het register bedoeld en hoe beoordeel je of iemand vakbekwaam is en aan welke eisen moet een professioneel register voldoen? Esther noemde enkele vragen die naar boven kwamen bij het ontwikkelen met betrekking tot de kwaliteit: “Over welke kwaliteiten hebben we het precies? Wat mag je verwachten van een register restaurator?”. Op basis van de gesprekken, met een begeleidingscommissie, zijn er verschillende eisen opgesteld. Vervolgens werd er gekeken en gesproken over de beoordeling van de opgestelde eisen. Er volgde een pilot en in 2021 zijn de eerste restauratoren geregistreerd.

Toetreden tot het Restauratoren Register

Om toe te treden tot het Restauratoren Register moeten de restauratoren aan verschillende eisen voldoen. Als je restaurator bent, dan kun je jezelf aanmelden en word je getoetst aan de volgende eisen (bron eisen: Restauratoren Register Registratie):

  • Professioneel werkzaam zijn
    • Relevant vakgebied en relevante activiteit
    • Voldoende werkbelasting
  • Competent zijn
    • Adequate opleiding en/of voldoende werkervaring
    • Voldoende professionele praktijkervaring
    • Gebleken vakbekwaamheid
  • Gedrag
    • Ondertekening van de Gedragscode van het Restauratoren Register

Punt 2.a zorgt in enkele gevallen voor een probleem. In Nederland waren al restauratoren werkzaam voor de komst van een (academische) opleiding tot restaurator. In deze groep bevinden zich vakbekwame restauratoren. Om deze situatie op te lossen is de overgangsregeling ontwikkeld voor restauratoren die door de scholingseis buiten de boot zouden vallen.

Overgangsregeling

Om de groep vakbekwame restauratoren niet buiten spel te zetten, is de overgangsregeling in het leven geroepen. Deze vakbekwame restauratoren krijgen de mogelijkheid om zich te registreren en kunnen zich aan de hand van studiemodules bijscholen. Er zijn 4 onderwerpen die worden gezien als essentiële kennisvereisten en die je als restaurator minimaal in huis moet hebben: chemie, documentatie, ethiek en kunstgeschiedenis. Aangezien er geen cursussen/opleidingen/modules bestonden die voldeden aan deze vraag naar bijscholing binnen het Restauratoren Register, zijn deze 4 studiemodules speciaal ontwikkeld om de theoretische basiskennis van restauratoren op peil te brengen en aantoonbaar te maken binnen het register. Het Nationaal Centrum Erfgoedopleidingen (NCE) heeft, in samenwerking met verschillende partners, deze 4 studiemodules ontwikkeld en levert daarmee een belangrijke dienst aan het Restauratoren Register. Aan de hand van deze specialisme overstijgende studiemodules kunnen restauratoren zich bijscholen. Niet alleen restauratoren roerend erfgoed overigens. Esther vertelt: “Wat ook leuk is, is het feit dat ook archeologen, collectiebeheerders en andere mensen deelnemen die binnen het erfgoed werken en deze modules als een aanvulling beschouwen.” De overgangsregeling duurt 5 jaar en gaat in op het moment dat de 4e en laatste module wordt aangeboden. De laatste module gaat in maart 2024 van start en dat betekent dat restauratoren zonder erkende opleiding tot maart 2029 de tijd hebben om onderstaande 4 studiemodules te volgen en met een voldoende af te ronden als zij willen toetreden tot het Restauratoren Register.

  1. Restauratie Roerend Erfgoed Chemie.
  2. Restauratie Roerend Erfgoed Documentatie.
  3. Restauratie Roerend Erfgoed Ethiek.
  4. Restauratie Roerend Erfgoed Kunstgeschiedenis.

Syllabi van de studiemodules Ethiek, Chemie en Documentatie.

Geen onderscheid in het register

Als je eenmaal toegelaten bent tot het register, dan wordt er geen onderscheid gemaakt of vermeld of je al dan niet een opleiding hebt gevolgd. Alle toegelaten restauratoren in het register werken op zodanig niveau dat het voldoet aan de kwaliteitseisen van het Restauratoren Register. Zoek je in dit register? “Dan mag je ervan uitgaan dat het allemaal vakbekwame restauratoren zijn binnen hun specialisme, ongeacht de opleidingsachtergrond”, zegt Esther.

Een leven lang leren

De ontwikkelingen in het vak wat betreft nieuwe methoden, technieken, materialen e.d. volgen elkaar snel op. Het is een kennisintensief vakgebied. Een Register Restaurator kan niet achteroverleunen. Elke 5 jaar verloopt de registerstatus en moeten zij tijdig een aanvraag doen ter verlenging. Aan de hand van een puntensysteem worden de register restauratoren geacht hun kennis op peil te houden en op de hoogte te blijven van de relevante ontwikkelingen in het vak. Deze punten kunnen zij verzamelen door bijvoorbeeld: atelierbezoek, intervisie, het volgen van bovenstaande studiemodules, het deelnemen aan een symposium, workshops, cursussen e.d. Deze informatie verzamelen ze en houden ze bij. Als zij bij hun verlenging kunnen aantonen dat zij voldoende punten hebben verzameld in de 5 jaar na hun registratie, dan wordt hun registratie verlengd. Het doel is dat dit de vakbekwaamheid bevordert wat uiteindelijk ten goede komt aan het erfgoed.